Almere

Ieder jaar luidt Nederland het nieuwe jaar in met knallen, rookwolken en verlichte luchten. Wat een feestelijk moment zou moeten zijn, is voor velen een nachtmerrie geworden. Laten we eerlijk zijn: consumentenvuurwerk richt op te veel vlakken schade aan om het nog langer te rechtvaardigen. Een landelijk verbod is niet alleen wenselijk, het is noodzakelijk. De SP Almere pleit hier al jaren voor, maar de Tweede Kamerfractie van onze partij is helaas nog niet om.

Kijk naar de overlast van vuurwerk op dieren. Huisdieren raken in paniek. Honden verstoppen zich bibberend onder het bed, katten durven dagenlang de deur niet uit. Buiten is het niet veel beter: vogels raken de weg kwijt, paarden slaan op hol. Elk jaar weer lijden miljoenen dieren – zichtbaar én onzichtbaar – onder de terreur van vuurwerk.

Maar ook mensen zijn het slachtoffer. Voor longpatiënten betekent Oud en Nieuw letterlijk op adem komen. De fijnstof die tijdens vuurwerkpieken in de lucht hangt, overstijgt ruim de toegestane normen en heeft direct effect op hun gezondheid. Mensen met PTSS, angststoornissen of autisme ervaren deze dagen als een beproeving. De plotselinge knallen, de overprikkeling, de onvoorspelbaarheid: het is voor hen een mentale aanslag. Maar je hoeft geen stoornis of ziekte te hebben. Waar men vroeger de straat op ging om elkaar de hand te schudden en het nieuwe jaar in te luiden, blijven velen tegenwoordig liever binnen. De overlast en de angst voor ongelukken maken dat het publieke moment rond middernacht steeds vaker in de huiskamer gevierd wordt. Het ondermijnt zo ook de verbondenheid die bij de jaarwisseling hoort.

Hulpverleners luiden al jaren de noodklok. Politieagenten worden belaagd met vuurwerk, ambulancemedewerkers moeten zich met gevaar voor eigen leven door de chaos manoeuvreren, brandweerlieden krijgen tientallen meldingen van branden en ongelukken. Straten veranderen in oorlogzones. Het jaarlijkse vuurwerkspektakel kost de samenleving miljoenen euro’s aan schade, letsel, en extra inzet van zorgpersoneel dat al overbelast is.

Knalvuurwerk is inmiddels verboden. Het toestaan van siervuurwerk zoals fonteinen en sierpotten zorgt ook voor onrust, ongelukken en luchtvervuiling. Voor handhavers is het verschil tussen legaal en illegaal vuurwerk in de praktijk nauwelijks te maken. Alleen een volledig verbod geeft duidelijkheid en maakt handhaving werkbaar. Bovendien wordt de sociale norm helder: geen particulier vuurwerk, punt. Daarmee maken we ruimte voor veilige en feestelijke alternatieven, zoals een laser- of een droneshow, op een centrale plaats in de stad.

“Vuurwerk is traditie”, wordt er vaak gesteld. Tradities mogen gevierd worden, zolang ze niet ten koste gaan van anderen. Roken in cafés was ooit een gewoonte – tot we inzagen hoeveel schade het aanrichtte bij rokers én niet-rokers. De vrijheid om te vieren houdt simpelweg op waar de vrijheid van anderen wordt aangetast. Een landelijk vuurwerkverbod zal ongetwijfeld weerstand oproepen. Illegaal vuurwerk verdwijnt ook niet direct, en handhaving zal tijd en inzet vragen. Maar het gaat om de langere termijn. Veiligheid en gezondheid als norm is het startpunt. Daarmee verandert ons gedrag en uiteindelijk onze cultuur. Toen er in het coronajaar 2020 een vuurwerkverbod gold, bleek dat overigens al direct een zeer gunstig effect te hebben op het aantal letselgevallen.

Het is tijd om verantwoordelijkheid te nemen. Voor dieren, voor kwetsbare mensen, voor de hulpverleners die ons land draaiende houden terwijl anderen feesten, voor het milieu. Een feest mag geen trauma zijn. Laten we daarom kiezen voor een veilige en vrolijke jaarwisseling en dus een vuurwerkverbod per direct. Dat is geen verlies van traditie, maar een winst voor ons allemaal.

Gertjan Klomp
Bestuurslid SP Almere